Oranjewijk op Urk

Oranjewijk op Urk nu één van de meest duurzame wijken in Nederland!

Op Urk werd de afgelopen jaren gebouwd aan de Oranjewijk. De wijk bestaat inmiddels uit 600 energiezuinige of zelfs energieneutrale woningen. Er staan huizen voor starters, gezinnen, doorstromers en senioren en allemaal zijn ze gebouwd met veel aandacht voor duurzaamheid. De Oranjewijk is nu zelfs een van de meest duurzame wijken van Nederland. Het project is een prachtig voorbeeld van waar hechte samenwerking tussen de gemeente en de markt toe kan leiden.

Er was een ambitie en die is gerealiseerd. De gemeente nam de Urker architecten, installateurs en aannemers onder andere mee op excursie naar duurzame projecten en de Greenworks Academy om kennis en inspiratie op te doen. “Duurzaam bouwen zit nu echt in de genen van onze aannemers en ontwikkelaars.”

Als we met elkaar spreken voor dit interview weet wethouder van de gemeente Urk Gerrit Post al dat hij binnenkort afscheid zal nemen. 12 jaar was hij wethouder Ruimtelijke Ordening. Nu vindt hij het tijd voor wat anders. Gerrit was één van de initiatiefnemers van het duurzaamheidsproject de Oranjewijk op Urk.

“Ik weet nog goed dat in die tijd, toen ik net begon als wethouder, een bokaal werd uitgereikt voor de duurzaamste gemeente. Het was een jaarlijkse prijs en wij hadden die nog nooit gewonnen.

Terwijl, we deden van alles. Het aanbestedingsbeleid was aangepast, we reden in elektrische auto’s, we werkten al met iPads om papier te besparen. We hadden het zwembad vergroot en verduurzaamd, waarbij het wordt verwarmd middels riothermie. Dat is een manier die nog niet veel is toegepast; warmte uit het riool zeg maar. Er was een Masterplan Duurzame Visserij dat wel 85% energiebesparing opleverde, met daaruit ook het duurzaamste visserschip ter wereld, de MDV1, dat meerdere prijzen won. Op allerlei terreinen speelde duurzaamheid op Urk al een rol. We spraken er alleen heel weinig over. We timmerden niet aan de weg op dat vlak.”

“Wat ik óók merkte: de energietransitie zat eraan te komen en daar moesten we in de bouw meer mee doen. Dat raakte natuurlijk direct aan mijn portefeuille.”

Niets opleggen, maar samenwerken

Gerrit komt zelf uit een familie van aannemers en werkte zowel in de bouw als in de vastgoedsector. Hij besloot de Urker architecten, bouwers en installateurs te inspireren en stimuleren om meer met duurzaamheid te doen door excursies op te tuigen.

Het was een hele bewuste keuze om het zo aan te pakken. “Duurzaamheid kwam op en je zag op veel plekken dat gemeenten probeerden dat top-down te laten landen bij de aannemers. Maar dat werkt niet op Urk. Ik wist: we moeten dat veel meer bottom-up doen, in samenwerking.” De wethouder kwam in die periode in contact met Gerhard Hospers van Greenworks. Gerhard herinnert zich dat nog goed: “Samen maakten we plannen voor hoe we de bouwende partijen bottom-up wegwijs konden maken in het land van duurzaam bouwen. Er ontstond een mooi programma, waar Gerrit mee op pad ging om deelnemers te werven. De bus was binnen no time vol.”

Gerrit: “We zijn twee dagen op excursie gegaan en bezochten onder andere de Greenworks Academy in Breda en een nul-op-de-meter project.” Veel van de aanwezige aannemers volgden in een later stadium ook nog diverse trainingen in de Greenworks Academy, zoals luchtdicht bouwen en energieneutraal bouwen.

Kennis en inspiratie opdoen

Fokke de Heus van Waddenbouw Kleinbouw BV op Urk was een van de deelnemers. “Elke gemeente worstelde hiermee. Wat is onze rol als gemeente? Hoe ver gaan we en wat laten we aan de markt? De gemeente Urk besloot zelf het initiatief te pakken en de kar te trekken. Dat is heel vooruitstrevend geweest. En voor ons geldt: op het gebied van verduurzaming en de energietransitie gebeurt zoveel, je kan bijna wel weer naar school gaan om het allemaal bij te houden. Dus als wij worden uitgenodigd voor excursies, dan gaan we zeker mee. Je komt bij bedrijven die met innovatie net iets verder zijn. En bij de Greenworks Academy worden dingen ook voorgedaan, dus daar leer je heel veel van. Bijvoorbeeld over het luchtdicht maken van woningen. Dan zie je dat het net even anders kan. Goedkoper en beter, met andere materialen.

Ook de herkomst van materialen gaan begrijpen

Ook Berend Jan van der Steeg van Van der Steeg Ontwikkelen & Bouwen uit Genemuiden was erbij. “Het is echt een stuk bewustwording geweest. Over luchtdicht bouwen inderdaad en welke materialen je het beste kan gebruiken, maar ook over welke producten nou goed voor het milieu en welke niet. Je bouwt op een bepaalde manier, zonder dat je echt wetenschap hebt van wat daarvóór de keten van een product is. Kalkzandsteen versus betoncasco’s bijvoorbeeld. Kalkzandsteen kent geen verbrandingsproces en is mede daardoor een heel duurzaam product. Dat schaar je dan misschien onder traditionele bouw, maar het bevestigt wel dat je goed bezig bent. We zijn echt veel beter de herkomst van materialen gaan begrijpen.”

Steeds meer circulair bouwen

“Ook circulariteit krijgt nu meer aandacht,” vervolgt Berend Jan. “Bij nieuwbouw gaat het eigenlijk altijd over nieuwe producten en materialen. Maar we moeten oude spullen meer als grondstof gaan zien voor een nieuw leven. Natuurlijk brengt dat ook moeilijkheden met zich mee. Mensen die een nieuwbouwhuis kopen hechten er vaak erg aan dat alles nieuw is. En de kozijnen van vroeger hadden hele andere formaten, dus ook daar lukt het vaak niet. Maar die kentering gaat wel komen. Nu gebruiken we bijvoorbeeld gerecycled hout voor een pergolaconstructie in de tuin of een veranda. En we kiezen voor isolatie van Rockwool, dat een recycleprogramma heeft. Maar er komt een moment dat we helemaal geen nieuwe producten bestellen en alleen nog hergebruiken.”

Duurzamer dan de norm

Waddenbouw Kleinbouw BV en Van der Steeg bouwden beide mee aan de Oranjewijk op Urk. “Met deze wijk gingen we in 2013 aan de slag,” vertelt Gerrit. “De wijk bestaat uit 600 woningen en hier hebben we duurzaamheid echt van onderop vormgegeven. De Stroomversnelling kwam toen net op gang, woningen moesten van het gas af, de EPC werd verlaagd, er kwam aandacht voor kierdicht bouwen. Veel huizen die hier zijn opgeleverd scoorden uiteindelijk zelfs beter dan de toen geldende, aangescherpte EPC-norm. Alle verlichting in de openbare ruimte is ook led en we hebben in de wijk gekozen voor een duurzame afwatering van het regenwater.”